İngilis dilində modal feillər xüsusi qrup təşkil edir və istifadə zamanı bütün digər feillərdən fərqli olur. Modal feillərin köməyi ilə bacarıqlarımızdan, istəklərimizdən danışa, icazə istəyə bilərik, bir şeyi qadağan edə, məsləhət verə və öhdəliklərdən bəhs edə bilərik. Buna görə də, bu barədə danışmaq çox vacib və maraqlıdır. Məqalədə nəzərdən keçirəcəklərimiz:

 

• Modal feillər nədir?

• İngilis dilində modal feillərin xüsusiyyətləri 

• Modal feillərin yığcam cədvəli 

 

Modal feillər nədir?

 

Modal feillər, digər feillərdən fərqli olaraq, hərəkəti (get, oxu, öyrən) deyil, əksinə bu hərəkətlərə münasibət göstərir (getməliyəm, oxuya bilərəm, öyrənməliyəm).

Adi formada: "Üzürəm".

Modal: "Mən üzə bilərəm."

Adi formada: "O işləyir."

Modal: "O işləməlidir."

 

Bu tip feillərin köməyi ilə bir şey etmək üçün imkan, öhdəlik, zərurət, hazırlıq, istək, icazə olmasını ifadə edirik. İngilis dilində aşağıdakı modal feillər mövcuddur:

 

• Can 

• Must 

• Have to/has to 

• May/might 

• Ought to 

• Be To 

 

Bu feillər istifadə zamanı onları digər feillərdən fərqləndirən xüsusiyyətlərə malikdirlər. 

İngilis dilində modal feillərinin xüsusiyyətləri

 

 

Modal feillərdən istifadə edərkən yadda saxlamalısınız: 

 

• Modal feillər müstəqildir və özündən sonra köməkçi feil tələb etmir.

Yəni, inkar formasında və sual cümlələrində do/does, did, will, am/are/is sözlərindən istifadə etməyimizə ehtiyac yoxdur.

İnkar cümləsini qurmaq üçün, not inkar hissəsini modal felin özünə əlavə etməliyik.

 

He should not come -O gəlməməlidir.

They cannot swim -Onlar üzə bilmirlər. 

 

Modal feil ilə sual vermək üçün onu cümlənin əvvəlinə keçiririk:

Must he help? - O, kömək etməlidir? 

May she ask? - O, soruşa bilər?

 

Have to model feilində istisna olaraq bu qaydadan kənara çıxılır.

He didn't have to go - O getməli deyildi. 

Did he have to go? -  O getməli idi?
 

• Bu cür feillərdə şəxsdən asılı olaraq sonluqlar dəyişmir. 

 

Bəzən, hərəkəti bir şəxs (she , he, it) yerinə yetirirsə, felin sonunu dəyişirik: her friend (onun dostu), his sister (onun bacısı).

 

I like ice-cream - Mən dondurma sevirəm.

She likes ice-cream - Dondurma sevir.

 

Modal feillər, hərəkəti kimin etməsindən asılı olmayaraq həmişə eyni olaraq qalır:

 

I should read - Mən oxumalıyam.

She should read - O oxumalıdır.

 

Burada yenə də, have to feilində istisna vardır. Belə ki, o, he, she, it şəxs əvəzlikləri ilə işləndikdə has to olaraq dəyişir.

 

They have to write - Onlar yazmalıdırlar.

He has to write - O yazmalıdır.

 

• Modal feillərdən sonra to hissəciyi qoyulmur.

Adətən to hissəciyi, feillərdən birinin ilkin formada olduğunu göstərən iki hərəkəti ayırır (oxumaq istəyirəm, verməyi unutmuşam, üzməyə gedəcəyəm). 

I want to sleep - Mən yatmaq istəyirəm.

Modal feldən sonra to hissəciyini heç vaxt qoymuruq: 

You should sleep - Sən yatmalısan.

Burada istisna hal to  hissəciyi ilə birlikdə işlənən modal feillərdir: have to, had to, ought to, be to.

I have to sleep - Mən yatmalıyam.

Gördüyünüz kimi, iİngilis dilində modal feillər  istifadə  zamanı digər feillərdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Ona görə də,  onlardan istifadə edərkən diqqətli olmaq lazımdır.
 

İndi isə ingilis dilində hansı modal fellərin olduğunu nəzərdən keçirək

 

Modal fellərlə ətraflı tanış olmaq və onların hər birini nə zaman istifadə etmək lazım olduğunu anlamaq üçün cədvələ baxaq.

 

Modal  feil	Nümunə	İstifadə olunduğu hal
Can/could Bilmək/bacarmaq	He can run fast. O, sürətlə qaça bilir.   They could speak English. Onlar, İngilis dilində danışa bilirdi.	Əqli və fiziki imkandan, nəyisə etmək bacarıq və qabiliyyətindən bəhs etdikdə
Should malı	You should clean the room. Sən otağı təmizləməlisən.   She should go to the party. O qonaqlığa getməlidir.	Məsləhət veririk, bir şeyin doğru və ağlabatan olduğunu söylədikdə istifadə  edirik.
Have to/had to malı	They have to wait. Onlar gözləməlidirlər. She had to help me. O, mənə kömək etməli idi.	Nəyinsə zəruri olduğundan danışdıqda, məcbur etdikdə, göstəriş verdikdə istifadə  edirik.
Must malı	We must hurry. Biz tələsməliyik. You must read this book Sən bu kitabı oxumalısan.	Bir şeyin lazımlı və vacib olduğuna görə edilməli olduğundan bəhs etdikdə istifadə  edirik.
May/might Bilər/bilərdi	It may rain. Yağış yağa bilər. You might ask the questions. Sual verə bilərdiniz.	Bir şeyi etməyə icazə verdikdə, imkan yaratdıqda, hansısa ehtimalından bəhs edərkən istifadə  edirik.
Ought to malı	They ought to apologize. Onlar üzr istəməlidirlər. She ought to read aloud. O ucadan oxumalıdır.	Məsləhət verərkən, mənəvi borcdan danışarkən istifadə  edirik.
Be to malı	We are to go to the cinema. Biz kinotearta getməliyik He is to be here at 5 p.m. O axşam 5-də burada olmalıdır.	Qarşılıqlı razılaşmadan danışarkən, əmr verərkən, qaydalar və təlimatlardan danışarkən istifadə  edirik.

 

Düşünürəm ki, bu yazılanlar sizin üçün faydalı olacaq. Elədirsə, rəy bölümünə fikirlərinizi yazın. Yaxud məqaləmi dostlarınızla paylaşın.